Satın alma sonrası operasyonlar, tedarik zincirinin büyük bir kısmını oluşturur. Bu operasyonları gerçekleştirmek için e-ticaret işletmeleri zaman ve kaynakların yanı sıra yeterli miktarda sermayeye ihtiyaç duyarlar. Çoğunlukla işletmeler satın alma sonrası operasyonlarını kendi içinde yürütmeye karar verdiklerinde operasyonel maliyetler ile karşılaşırlar. Ancak bu maliyetler ile baş edemeyen e-ticaret işletmeleri ise satın alma sonrası operasyonlarını bu alanda uzman bir

e-ticaret lojistiği hizmeti sağlayıcısına devretmeyi tercih ederler. Böylelikle işletmeler satışlarına odaklanabilecekleri gibi ürün geliştirme ve pazarlamaya da zaman ayırabilirler. Bu yazımızda deposu olan e-ticaret işletmelerinin ve  satın alma sonrası operasyonlarını e-ticaret lojistiği sağlayıcılarına devredenlerin maliyet kalemlerine yer verdik.

E-ticaret lojistiği (fulfillment) operasyonlarını firma içinde yürüten işletmelerin maliyet kalemleri:

1) Sabit Maliyetler

Sabit maliyetler olarak gruplandırılan maliyetlere; depo kirası, sigorta ve güvenlik, depolama ve depo raf sistemleri dahil edilir.  Sabit maliyetler, depolama ile ilgili maliyet kalemleri arasında yer alır. Bu nedenle, bu maliyetleri takip etmek önemlidir.

Ticarete konu olan ürünler bir dizi risk ile karşı karşıyadır. Ürünlerin taşınması veya yerleştirilmesi sırasında yükleme ve boşaltma işlemlerinden kaynaklanan hatalar, ürünleri taşıyan aracın geçirebileceği kazalar, çalınma vb. durumlar için sigorta yapılması gerekir. 

Sigortanın yanı sıra işletmeler ürünlerin depo içerisinde güvenliğini sağlamak için alarm sistemi, güvenlik kameraları, güvenlikten sorumlu personel gibi birçok önlem almaktadır. Bu önlemler sonucunda çıkan maliyetler, işletmelerin depo içerisinde tuttuğu ürünlerin çeşidine göre değişiklik gösterebilir.  

Geleneksel depolarda ürünler üst üste gelişigüzel bir şekilde konulur. Bu tip depolar ürünlerin siparişlere göre en kısa zamanda toplanabilmesini zorlaştırmaktadır. Ancak günümüzde depolar, sipariş karşılamayı en hızlı şekilde gerçekleştirebilmek için tasarlanmıştır. Bu nedenle depolarda ürünlere göre farklı raf sistemleri kullanılmaktadır. 

Sırt sırta raf sistemi, ikili derinlikte raf sistemi, tek paletli raf sistemi gibi birçok farklı sistem mevcuttur. Raf sistemlerinin amacı depo içerisinde düzenli bir şekilde ürünlerin yerleştirilmesini ve müşteri siparişlerine uygun olarak da aynı özenle yüklemenin yapılarak 

müşteriye ulaştırılmasını sağlamaktır. Raf sistemlerinin maliyetleri işletmelerin seçimlerine göre çeşitlilik gösterir. 

Bu maliyet; sipariş alma, envanter yönetimi, sipariş karşılama ve sevkiyat dahil olmak üzere depoda kullanılacak herhangi bir personelin maliyetidir. Bu noktada iş gücü maliyetleri çalışanların maaşı, sigortası, temel ihtiyaçlarını karşılamak gibi bileşenleri bulundurmaktadır.

Unutulmaması gereken bir diğer nokta ise, dolaylı işçilik maliyetidir. Bu maliyet malların üretimi ve hizmetlerin performansı ile doğrudan ilgili olmayan işçilik maliyetlerini kapsar. Görevleri başkalarının mal üretmesini ve hizmet yapmasını sağlayan işçilere ödenen ücretleri ifade eder.

Değişken maliyetlerin tam aksi yönünde hareket eden genel maliyetler ürünlerin üretim hacmine ya da miktarına bağlı kalmaksızın devamlı olarak sabit kalan maliyetlerdir. ​Bu maliyetler IT’den ve idareden kaynaklanan maliyetlerden oluşur. Donanım (Hardware) ve yazılım (Software) gibi IT'ye dair tüm maliyetleri içermektedir. İdari maliyetler ise insan kaynakları, yönetim gibi işletmenin bel kemiğini oluşturan birleşenlerden oluşur. ​

2) Değişken Alan Maliyetleri

Tıpkı kişisel bir yaşam alanına sahip olmak veya kiralamak gibi, bir depo alanı işletmek de elektrik ve su gibi belirli yardımcı programları gerektirir. Elektrik ve suya ek olarak, deponuzun güvenliği için alarm kullanımı, internet gibi maliyetinizi arttıracak yan ürünleri de kullanmak durumunda kalabilirsiniz. Bu tarz maliyetler, deponuzun işleyişine devam edebilmesi için önemlidir. 

 

E-ticarette depolama, ürünlerin teslim alınıp, belirli bir süre zarfında muhafaza edilmesinin ardından siparişlere göre ürünlerin gönderilmek üzere hazırlanmasına denir. Tüm e-ticaret lojistik faaliyetlerinin toplam maliyetinin neredeyse ortalama %22’lik kısmını depolama faaliyetleri oluşturmaktadır. Bu yüzdelik hesaplamada depolarda bulunan stokların maliyetleri dahil edilmemiştir. Depolama maliyetinin yüksekliği stok maliyetinin yüksekliğine işaret eder. Dolayısıyla depo içerisinde satılmamış ürünlerin fazlalığı işletmeler için daha fazla maliyet demektir. 

          c) Envanter  Maliyeti 

Geleneksel olarak depolama ürünleri uzun süre boyunca satmadan stokta tutmak olarak anlaşılırdı. Yani ürünler haftalarca hatta aylarca stoklanırdı. Fakat envanter maliyetinin öneminin anlaşılması ile rekabetçi e-ticaret ekosisteminde işletmeler hızlı bir şekilde siparişlerini karşılamaya başladılar. Aksi takdirde depo içerisinde tutulan fazla ürün işletmeler için yüksek maliyetlere neden olabilir.

Diğer bir taraftan, depo içerisinde envanterlerin yönetiminin sağlanamaması durumda da maliyetlerin arttığını söyleyebiliriz. Örneğin eğer depo içerisinde talep edilen ürün tükenmişse veya stokta bulunmuyorsa o zaman bu durumda da işletme maddi açıdan zarara uğrayabilir. 

          d) Malzeme Maliyetleri

Depo içerisinde kullanılan neredeyse tüm araç ve gereçlerin maliyetlerini içerir. Örneğin etiketleme ve barkodlamanın yanı sıra palet, koli, pat pat, gibi sarf malzemeleri de içerir.

          e) Nakliye Maliyeti 

Bu maliyet, paketi nakliye şirketinden son tüketiciye ulaştırmak için posta ücreti ve ilgili nakliye ücretini ifade eder. Bu ücret, seyahat edilen mesafe ve seçilen teslimat zaman çizelgesi ile ilgili ek ücretleri, yakıt ücretlerini ve diğer maliyetleri içerir.

Her nakliye şirketi tarafından bir nakliye ücreti bulmak için benzersiz bir denklem kullanılır. Bunlar genellikle aşağıdaki değişkenlerin tümünü veya bir kısmını birbirine bağlar:

• Paketin hedefe ne kadar hızlı ulaşmasını istersiniz?
• Paket ne kadar değerli?
• Paket nereye gidiyor?
• Paketin ağırlığı ne kadar?
• Fiziksel paket boyutları ne kadar?
• Beklenmeyen sorunlar ve ücretler için ekstra maliyet çıkacak mı?

3) Tahmin edilemeyen giderler

Beklenmedik ve insan kaynaklı afetler sonucunda e-ticaret işletmelerinin her kalemden maliyet giderlerinde artış meydana gelir. Bu tip beklenmedik durumlar için sigorta yaptıran işletmeler az madi hasarlı süreci atlatırken hazırlıksız yakalanan işletmeler yüksek oranda zarara uğrar. 

          b) Güvenlik Açığı

Deponuzun güvenliğini sağlayabilmek için alarmlar veya personeller bulundurmalısınız. Fakat bazı durumlarda, öngörülemeyen durumlar öngörülemeyen maliyetler yaratır. Örneğin, bir hırsızlık söz konusu olduğunda, doğal olarak maliyetiniz artabilir. 

          c) Yoğun Alışveriş Sezonları

Alışveriş sezonu her yıl e-ticaret markalarının benzeri görülmemiş miktarda sipariş ile karşı karşıya kaldığı dönemdir. Markalara olan talebin artmasıyla birlikte siparişlerin hızlı ve sorunsuz bir şekilde karşılanması zorlaşır.

          d) Pandemiler

Öngörülemeyen pandemilerin maliyetleri her şekilde arttırabileceği bir gerçek. Örneğin, deponuz sağlık ve hijyen kurallarına uygun bir şekilde işlemelidir. Ayrıca, pandemiden etkilenen çalışanlarınızın işlerine devam edememe durumlarında da sizin için ek bir maliyet oluşur.

E-Ticaret Lojistiğinde Dış kaynak kullanımı (Outsourcing): Fulfillment Hizmeti Fiyatlandırma Kalemleri

Bu ücretler bazı depolardan alınmaktadır. Bu maliyetler şunları içerir:

✔ Toplu olarak ürün almak için ücret alma

Bu sadece periyodik olarak gerçekleşir.

✔ Sipariş Karşılama Ücretleri

Bu, siparişi toplama ve paketleme maliyetidir. Çoğu zaman, fulfillment firmaları sipariş başına ve ürün bazında ücret alır; bu, sipariş başına bir maliyetin yanı sıra her bir ek öğeyi almak için öğe başına bir ücret olduğu anlamına gelir.

✔ Depolama Ücretleri

Depolama ücreti, ürününüzü depolamak için palet başına veya ayak küpü başına aylık maliyettir. Fulfillment firmaları 

kullanmanın e-ticaret işletmeleri için avantajı, yalnızca kullanılan alan için ücretlendirme yapılmasıdır.

✔ Sarf Malzeme Giderleri

Paketleme sırasında kullanılan bant, kutu, balonlu naylon, etiket, poşet, köpük gibi ürünlerin oluşturduğu giderlerdir. Örneğin, fulfillment şirketinin kartonlar için ek bir ücret aldığını varsaydık. Ancak, birçok şirket karton ücretini sipariş karşılama ücretine yansıtıyor. Bunu tahminlerimizde ihtiyatlı olmak için yaptık.

✔ Katma değerli hizmetler

Barkodlama, etiketleme, özelleştirilmiş ambalajlama, iadenin kalite kontrolü (Bu, ürünün hasarlı olup olmadığının incelenmesi de dahil olmak üzere, deponun herhangi bir iadeyi işleme koyma maliyetidir.)

✔ Müşteri Hizmet Ücreti

Bazen depolar, şirketinize sağladıkları herhangi bir müşteri hizmeti için sabit bir aylık ücret alırlar. Bu, genellikle personelinizden depoya soru sormak için yapılan aramaları kapsar. Son müşterilerinize verilen müşteri hizmetlerini içermez.

✔ Çağrı Desteği

Müşteri hizmetleri çağrılarınızı depoya yanıtlatmanın dakika başına maliyetidir.

✔ Kurulum Ücretleri

Bazen fulfillment firmaları, alışveriş sepetinize veya sipariş yönetim sisteminize entegre etmek için bir kurulum ücreti talep eder. Bu bir kerelik bir ücrettir.